Kan het wat zachter aub?

Wanneer je in de zetels van een Senegalese taxi of bus ploft, zijn er twee zaken die je tijdens de rit kunnen ergeren: het gebrek aan bewegingsruimte en de muziek die de autoradio op het hoogste volume afspeelt. Je voelt je er sowieso een sardine in blik. Dat is onvermijdelijk. Voor de chauffeur geldt: hoe meer zielen, des te meer poen. Maar of hij de onaangenaam schrille muziek wat zachter zette, kon ik wel vragen. Het Senegalese muzieklandschap heeft me die tien maanden dus niet bepaald gecharmeerd. Maar dat maakt een taxi- of busrit niet minder memorabel. Op de achterbank van deze gele afdankers konden we ons aan vier soorten muziek verwachten. Naar mijn mening, allen verschrikkelijk enerverend. Maar over smaken en kleuren valt niet te discussiëren, neem ik aan.

Is je chauffeur een liefhebber van Amerikaanse pop, dan worden je oren verwend met de stem van artiesten als Justin Bieber, Rihanna, Lady Gaga, Beyoncé en Shakira. Ik ben al geen fan van Q-music en MNM. Dus de zware voet van de taxibestuurder stoorde me niet. Als ik maar zo snel mogelijk de auto weer uit kon. De kinderen en begeleiders in TSX vinden deze muziek echter wel fantastisch. Het spreekt voor zich dat de muziek- en dansnamiddag op dinsdag niet echt m'n lievelingsactiviteit was.

maar ze kunnen toch zo schattig dansen...

Chauffeurs, fier op hun cultuur en traditie, zetten eerder muziek van eigen bodem op. Het Senegalese pop-genre heet Mbalax, een muzikale mix van jazz, soul, rock, Latin en natuurlijk een uitgebreid aantal percussie instrumenten. 

Mbalax betekent 'ritme' en laat het juist dit zijn waar ik niet aan kan wennen. Dit ritme, begeleid door de djembé, tama en sabar, is vaak van groter belang dan de melodie en is opzwepend en onvoorspelbaar. Erop dansen lijkt me dan ook een ware sport. De zang volgt het ritme van de muziek en komt wel eens over als een vertelling met veel hoogtes en laagtes. 

Youssou Ndour blijft ongetwijfeld de populairste Mbalax muzikant. Nu hij als minister van toerisme en cultuur fungeert, komt Ndour het podium echter niet meer op. Pape Diouf maakt van deze gelegenheid gebruik om naambekendheid te maken. Ik vind er niets aan maar die Mbalax hoort nu eenmaal bij muzikaal Senegal. 

Youssou Ndour was volgens velen beter blijven musiceren

Pape Diouf pronkt met een Rolls Royce 

Dat de zangers of zangeressen iets lijken te vertellen in plaats van te zingen, komt voort uit een aloude orale traditie. Noch het Wolof noch het Sérèr, Diola of het Bambara kennen hun eigen schrift. De geschiedenis van familie, volk en tradities wordt doorgegeven via gezangen die een griot, de zanger-dichter, in zijn bovenkamer heeft opgeslagen. Taximannen die geïnteresseerd zijn in vertellingen over legendarische koningen, stamhoofden, religieuze veroveringstochten of de tradities van hun voorouders, laten op de radio graag griots aan het woord. Vaak zijn deze zingende geschiedenisboeken ook nog eens meesters in het bespelen van de kora of de djembé. 

muzikant met djembé (links) en kora-speler (rechts)

Je hoofd staat op ontploffen als de chauffeur een fanatieke islam belijder blijkt en de volumeknop 360° draait bij het horen van Islamitische gezangen. In het berichtje 'En we gaan op bedevaart' vertelde ik al dat Mouriden geregeld samenkomen om gezamenlijk, al zingend én schreeuwend, een hulde te brengen aan hun marabout. Deze zangstonden worden ook uitgezonden op islamitische radiozenders en buschauffeurs krijgen er niet genoeg van. Zij zetten wel eens enorme speakers op hun dak om de odes aan één of andere mirakel verrichtende marabout te verspreiden. Mijd dus steeds een busrit als je terwijl wat slaap wil inhalen, want dat is quasi onmogelijk. De lofzangen aan de geestelijke leiders zijn uitsluitend vocaal en vals.

Gelukkig had Senegal me op muzikaal vlak wat beters te bieden. Baaba Maal kon me bijvoorbeeld aangenaam verrassen met de variëteit aan instrumenten en genres die hij in z'n muziek verwerkt.
Ik voelde me vooral aangesproken door Orchestra Baobab met hun mengelmoes van Latijns-Amerikaanse salsa, Afrikaanse percussie en songteksten in het Frans, Spaans en Wolof. Heerlijk gewoon!