Senegal in 10 weetjes:

Ik publiceerde al eerder een bericht waarin in 10 voorwerpen beschreef die Senegal typeren. Dit keer som ik 10 interessante weetjes op die je vroeg of laat zullen opvallen en al dan niet verwonderen wanneer je even in Senegal verblijft.

Wist je dat...

...Senegalezen ruim de tijd nemen om elkaar te begroeten. Hier vraagt men steeds hoe het met je gaat op vijf verschillende manieren.

...tanden in Senegal voornamelijk worden gepoetst door erover te schuren met een houten stokje waar men eerst op kauwt tot de vezels een borsteltje vormen.

...Senegalese mannen hand in hand op straat lopen als teken van vriendschap. 

...het in Senegal wettig is dat een echtgenoot maar liefst vier vrouwen heeft. Zo schrijft de Koran het voor. Er wordt echter niet van geprofiteerd. Een huwelijk in Senegal is voor de man een serieuze investering aangezien de meeste vrouwen niet voor inkomsten zorgen. In Dakar verandert de tendens en neemt men stilaan genoegen met één vrouw. 

...melk hier oorspronkelijk niet vloeibaar is maar opgelost poeder. Melkpoeder biedt als voordeel dat je geen koelkast nodig hebt om het te conserveren. Het duurt echter lang om het voldoende opgelost te krijgen.

...je in boetiekjes herlaadkaarten voor je gsm kan kopen die 1000 Fcfa kosten. Dat is ongeveer gelijk aan €1,5. Je krediet verloopt na tien dagen.

...Senegalezen werkelijk hun achterste afkuisen met hun linkerhand. Je reikt dus nooit iets aan met dat hand noch begroet je er iemand mee. Enkel wanneer men elkaar 'vaarwel' wenst, drukt men gebruikelijk wel de linkerhand. 

...ze haast voor elk product dat je koopt in de supermarkt of boetiek een zwart plastic zakje voorzien. Nadien worden deze achteloos op de straat gegooid, zoals alle andere vuilnis. In vele West-Afrikaanse landen is de productie van zulke plastieken zakjes al verboden.

...Bollywoodseries enorm populair zijn. Vrouwen stellen hun keukenactiviteiten uit om hun favoriet Indisch feuilleton te kunnen volgen. De mannen zijn daar niet zo tevreden mee maar kunnen het ook niet laten om zich voor de buis te zetten.

...Senegalezen bijna niets anders eten dan rijst en vis. Een gerecht verschilt van saus of soort rijst.
Ook al komt de 'tjep' (Wolof voor rijst) uit Thailand en de vaak toegevoegde ajuinen uit Nederland, toch zijn ze zeer fier op hun traditionele plats "Sénégalais". 

Natuurlijk zijn er nog veel meer feiten die Senegal uniek maken. Misschien kom je daar ooit zelf achter...

Homoseksualiteit in West-Afrika

Naar aanleiding van de net goedgekeurde wet in Frankrijk, is het de voorbije weken ook in Senegal hot topic geweest: het homohuwelijk. Een liefdesrelatie tussen mensen met hetzelfde geslacht mag dan wel niet maatschappelijk geaccepteerd zijn, in West-Afrika is het gespreksonderwerp geen taboe. Meerdere Senegalezen en Mauritanen spraken me er spontaan over aan en vroegen er mijn mening over. 

Afrikanen stellen dat homoseksualiteit niets te maken heeft met mensen rechten,
ze vinden het pervers.

In Senegal is een homoseksuele relatie, net zoals in vele andere West-Afrikaanse landen, strafbaar. In Mauritanië staat er zelfs de doodstraf op, al is zulk vonnis nog nooit uitgesproken. Maar hoe de overheid erop reageert, loopt echter niet gelijk met wat de doorsnee Senegalees erover denkt. De meningen zijn vrij verdeeld, al gaat geen van hen ermee akkoord dat er iets als een homohuwelijk word goedgekeurd. Allen zijn ze ervan overtuigd dat het niet strookt met hun religie, zowel Islam als Katholicisme. Men zegt dat God de mens naar man of vrouw geeft geschapen met de bedoeling zich voort te planten. Een vruchteloze relatie aangaan met iemand van hetzelfde geslacht is dus iets tegen Zijn wil.

“Hoe kunnen twee mannen nu…” reageerde er eentje met de nodige gebaren. Een huwelijk tussen man en vrouw wordt hier ook voltrokken met een nageslacht als doel. Liefde komt pas op de tweede plaats – al verandert die gewoonte duidelijk in Dakar. Hoe dan ook, een familie is hier in Afrika iets heiligs.

Ook beschouwen ze homoseksualiteit als pervers en geloven dat God hen zal straffen als ze dit openlijk toelaten. De voornaamste tegenargumenten zijn dus gebaseerd op religie. Ook al gaat het over een staatshuwelijk en mogen in een lekenstaat als Senegal religie en staatszaken niet overlappen.

Bovendien wordt gedacht dat holebi's in aantal toenemen en één homo een heleboel jongeren kan overhalen zijn voorbeeld te volgen. Ze menen dat het mogelijk is dat, eenmaal holibi’s aanvaard in de samenleving, binnen de kortste tijd iedereen overschakelt op homofilie. En zo zijn de heteroseksuelen en daarmee het voortbestaan van de mens in gevaar. Het gaat dus om overleven, kan ik eruit opmaken; een nogal Darwinistische opvatting.

Gelukkig bekeek eentje het van een andere kant: “Ik ben tegen homoseksualiteit want dat draagt niet bij aan de reproductie van het menselijk geslacht maar het is niet aan mij om daarover te oordelen. God draagt ons zelf op om enkel te oordelen als het over onze eigen persoonlijke zaken gaat. Ik heb zelf teveel om aan te werken om ook nog eens rechter voor anderen te gaan spelen.”

Geen van hen met wie ik sprak, zag geweld tegen holibi’s als oplossing. De meesten konden er wel mee omgaan als het maar achter gesloten deuren gebeurt. De vraag hoe ze zouden reageren als iemand uit hun familie zich out, beantwoorden ze met: “Dat zal nooit gebeuren, wij worden goed opgevoed.”

Homoseksualiteit wordt dus nog steeds niet helemaal begrepen en beschouwd als een soort slecht, ongehoord gedrag wat men kan afleren. Het is alleszins positief dat het onderwerp niet naar de taboesfeer verschuift. Zo wordt er tijdens het voeren van het debat met verschillende partijen, nog veel geluisterd, bijgeleerd. Maar voorstanders mogen niet vergeten de standpunten van contra's ook te begrijpen.

Hier zijn de meeste Senegalezen het mee eens

Dit zal dus nog niet mogelijk zijn in Senegal

Er was eens...

Misschien herinneren sommige van mijn generatie zich het oude televisieprogramma Er was eens… op KETNET nog: de educatieve tekenfilmserie voor kinderen over het menselijk lichaam, geschiedenis, de ruimte enz. Onlangs stootte ik tijdens het surfen op het net op een recent uitgezonden aflevering van dezelfde makers met dezelfde personages. Ik ben niet bepaald gecharmeerd door het modern jasje waarin de serie gestoken is maar het onderwerp kon me wel boeien. Ik zet het fragment op m’n blog omdat onze tekenfilmhelden in deze aflevering in kader van het thema ‘onze Aarde’ West-Afrika bezoeken. En ze landden, toevallig of niet, in de Casamance, in het zuiden van Senegal. Ze halen de problematiek aan ivm. malaria, de precaire landbouwomstandigheden en het tekort aan geschikte ziekenhuizen in de regio. Niet slecht om kinderen hiervan op ludieke wijze bewust te maken.

Wat nostalgie en realiteit in één dus. 

Alcohol verboden?

Alcohol is voor elke moslim verboden. Maar daarom hoeven we nog niet te denken dat  elke moslim aan die verleiding weerstaat. Een katholiek zei me eens: “Natuurlijk drinken moslims alcohol! Meer zelfs dan de christenen.”

De regels die in de Koran staan voorgeschreven, worden dus niet altijd even nauw genomen. Achter de muren gebeurt er heel wat meer dan we weten. En het er wordt niet alleen achter de schermen gedronken: ik heb regelmatig moslims ontmoet die zonder gêne een Flag of Gazelle bestelden. ‘Musulman de gauche’ noemen ze zichzelf soms met een brede glimlach. Opportunisme, hypocrisie of gewoon puur menselijk gedrag. Ach, mij stoort het niet. Integendeel, ik ben steeds verrast te merken dat cliché’s altijd weer doorprikt worden en er geregeld buiten de lijntjes wordt gekleurd.

Dit zijn de twee voornaamste keuzes die een katholiek of een moslim heeft, als hij of zij een bar, restaurant, fuif of supermarkt binnenstapt:

Gazelle                                                        Flag                                                                                  

een licht bier met 4,2°, goed voor warme
temperaturen en feestjes

Flag is een volwaardige pils vergelijkbaar met Jupiler

Intouchables

Om één van mijn inspiratieloze vrije tijdsmomenten te besteden, bracht m’n oudere broer me een Franstalige film mee. De feel-good film Intouchables kreeg lovende kritiek en viel tweemaal in de prijzen. Bovendien sprak hij me aan omdat de film deels draait rond Driss, een Senegalese immigrant die inwoont bij zijn tante in Parijs. In het verhaal komt hij, na lang dolen, goed terecht als verzorger van een van een geheel verlamde miljonair met wie hij een hechte band opbouwt.

De acteur die de rol van Driss vertolkt, heet Omar Sy, 

zoon van een Senegalees en een Mauritaanse

In Senegal lijkt het of iedereen zulk lot achterna wil gaan. Europa blijft voor hen de enige oplossing op hun voortdurende werkeloosheid. Ze zijn zelfs bereid met honderden aan boord te gaan van waggelende pirogue’s om in Spanje te stranden. In september 2012 verdronken 300 Senegalezen tijdens de gevaarlijke overtocht naar het Europese continent. En als ze het dan toch halen, wat staat hen dan te wachten? Of ze evenveel geluk zullen ondervinden als Driss in Intouchables valt te betwijfelen. En zelfs voor hem liep in het plot niet alles van een leien dakje.

De film is alleszins een aanrader. Hij werd gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. De verzorger was in realiteit echter geen Senegalees maar had Algerijnse origine. 

Saint-Louis Jazz

Zijn jazzy naam heeft Saint-Louis wel mee. 'Saint-Louis Jazz' is een jaarlijks georganiseerd festival met geloofde jazzmuzikanten van over de hele wereld. De editie van 2013 zou doorgaan in mei. De exacte data werden pas eind april bekend gemaakt, samen met de line-up. 

Samen met twee vrienden, stagiairs in de Via-Via, vertrok ik daarom voor de derde maal naar de oude stad. Het festival zou vijf dagen duren. Toch was mijn rugzak gepakt voor enkele weken. Ik zou immers nadien de nabijgelegen grens met Mauritanië oversteken.

Maar vooraleer ik aan die reis zou beginnen: muziek en amusement! We boekten een kamer in de jeugdherberg l'Atlantide om van daaruit, kuierend door de straatjes, op zoek te gaan naar de oorsprong van enkele swingende jazzdeuntjes. De eerste avond kwamen we zo terecht in de bar van een tennisclub. De band was er intussen overgeschakeld op Afro-Cubaanse salsa maar de oude zwarte saxofonist was er niet minder enthousiast op. Tijdens het festival organiseerden dus ook cafeetjes, bars en restaurant hun eigen optredens die zeker de moeite waren. De grote concerten op gingen pas laat in de avond van start dus namen we overdag de tijd om de toerist uit te hangen. We verkenden de stad en zijn leuke bars, sloegen wat wijnflessen achterover op de kade aan de Senegal-rivier, genoten van het zonnetje op het strand van l'hydrobase en namen de fiets naar het natuurpark op de landtong la Langue de Barbarie. Op die laatste locatie hadden we de bescheiden eer om in een leeg kampement de laatste Flags (bier) te bestellen. Vanwege het weg eroderen van deze landtong door de Senegal-rivier moeten alle kampementen op la Langue de Barbarie immers opgedoekt worden. 

's Avonds wisselden we af tussen de concerten op het hoofdpodium en de optredens in bars. Steeds hadden we te maken met een mix van Jazz en Afrikaanse traditionele muziek, wat door de ene meer dan de andere werd geapprecieerd. Het was hoe dan ook de moeite. Ik stoorde me er echter aan dat men voor het hoofdpodium stoelen had opgesteld, wat de toeschouwers enkel passiever maakte. Gelukkig wist de Congolese pianist Ray Lema op zaterdagavond de menigte zo ver te krijgen om eindelijk eens rechtop te staan en mee te zingen. De laatste dag kregen we zonder twijfel de kers op de taart met een optreden van de Tunesische muzikant Dhafer Youssef die met z'n oed en verbluffende stem het publiek versteld deed staan. Ik ben al een fan. Zijn muziek vormde met zijn traditionele Arabische invloeden de perfecte inleiding op mijn reis naar Mauritanië. 

Deze compositie speelde hij ook tijdens zijn optreden op Saint-Louis Jazz:

les ondes orientales

Klik hier om het fotoalbum van deze vijf dagen te bekijken.

Op de thee bij de Moren

Het wordt haast een gewoonte maar de voorbije drie weken, bovendien de, op twee na, laatste van mijn verblijf in Afrika, heb ik opnieuw mijn dagen gesleten buiten de grenzen van Senegal. Mijn curiositeit naar de Arabische wereld bracht me naar de Islamitische Republiek Mauritanië. Ik zou de reis alleen maken, met een beperkt budget en bij gebrek aan voorbereiding, rekenend op het toeval. Ik had immers maar enkele dagen voor mijn vertrek pas echt beslist mijn rugzak weer te pakken. Reizen in Mauritanië wordt immers, zoals alle buurlanden van Senegal, afgeraden; laat staan alleen reizen. Maar de ervaring in Mali zei me dat men die raad (van het ministerie van buitenlandse zaken) wel met een korrel zout mag nemen, al is de nodige voorzichtigheid niet na te laten. Uiteindelijk werd het mijn beste reiservaring tot nu toe en verbaas ik me er nog steeds over zoveel geluk te hebben gehad. Aan een verslag wordt gewerkt. De foto's staan nu reeds online. Je kan ze bekijken via deze link.

Waar je ook terecht komt,  een vriendelijke uitnodiging om
mee met de locals thee te drinken hoef je niet af te staan.