Back to the Gambian Roots 

Om mijn 'toeristenvisum' een tweede maal te verlengen, vertrok ik met Robin, een collega-vrijwilligers,  voor een weekendje naar Gambia. We staken zonder problemen de grens over en kreeg zelfs een job als grenscontroleur bij de Gambiaanse douane aangeboden (was het een grap of werkte de controleur van dienst echt tegen zijn zin?). 

We hadden besloten er een kort toeristisch uitje van te maken en namen de bus naar Juffureh, het dorpje waar de historische legende Kuntah Kinteh opgroeide. De bestseller 'Roots', die het leven van deze Afrikaanse slaaf in Amerika verhaalt, speelde zich hier deels af. De aanvang van de wereldberoemde gelijknamige miniserie werd tevens in dit dorpje opgenomen. Aangezien de tv-serie werd uitgezonden voor onze generatie, was dit stukje biografische geschiedenis ons niet bekend. Onze gids ter plaatse bracht ons ervan op de hoogte. 

Deze leidde ons ook rond op Fort James Island, een eiland midden in de Gambia-rivier waar slaven hun laatste dagen in Afrika doorbrachten. Van het fort blijft niet veel meer over, maar met wat verbeelding kun je je de gruwelen in de vochtige nauwe cellen voorstellen. 

Achteraf wandelden we voorbij enkel ruïnes van handelsfactorijen, opgetrokken door Portugezen, Fransen en Engelsen. De streek rond Juffureh werd blijkbaar door vele naties betwist omwille van zijn ligging, rijkdommen én potige slaven. 

Tenslotte lazen we aandachtig alle info over slavernij in het Juffureh Museum. Opmerkelijk: na de afschaffing van de slavernij in Engeland in 1807, verdubbelde de slavenhandel...

Kuntah Kinteh, de oud-vader van Roots-auteur Alex Haley,
hier vertolkt door LeVar Burton

Slavernij zoals we die kennen in geschiedenisboeken mag dan wel afgelopen zijn, moderne vormen van slavernij bestaan nog steeds. Naar mijn mening ook in Gambia zelf. Ik hoorde al eerder over diens politieke wantoestand en haar autoritaire president Yahya Jammeh. Deze keer probeerde ik wat meer te achterhalen en bracht voorzichtig dit onderwerp naar voren tijdens een gesprek:

- “It seems that there are no talibé's in this village.”

- “No, we don’t have them here. You will find talibé's in Senegal more often, Dakar in particular.” 
- "There aren't marabouts in Gambia?"

- “Yes, there are. But children who take Koran-lessons in their islamic schools don't stay there for their entire youth. The kids go home everyday after the marabout taught them.”

- “Is President Yammeh also a marabout?”

- “No, he isn't. But he calls himself Cheikh (=marabout titel). He likes to have several imporant names. He calls himself professor too but he hasn’t written any book.”

- “So he just gives himself those titels to have a higher status?”

- “yes, he does”

- “He is in power for a long time, right?”

- “Ow yes, he is, for about 18 years now. And he claims he wants to keep on ruling Gambia until he dies.”

- “Is he a good president then?”

- “No, he isn’t, but no one dares to say that. If we criticize him, he will put us in jail. The police and   secret agencies, like the National Intelligence Agency and the national guard, are everywere. The same day you say something bad about him,  you will notice a black car in front of your house. They'll arrest you immediately."

- "Do you already have experience with that kind of situations?"

- "No, but some of my friends do."

   He even forces us sometimes to wear green colored clothing because he likes green. If you wear

   something like this (hij wees naar z'n wit hemd), you’re suspected to be a membrer of the opposition.” 
- “But you have the right to vote, right? Isn't there anyone to vote for an opposition?"

- "Yes, but we’re forced to vote for him."

- "Do some people still support him then?”

- “No, they don't. Nobody likes him, but we can’t express ourselves.”

- “You think this situation will ever change?”

- “I don’t think so. People are very afraid.

   So don't talk about this in Barra (stadje in Gambia), ok?"

- "No, be sure, I won't."

Gambia, nochtans het land van de vrijgevochten slaaf Kintah Kunteh, zit zelf nog steeds onder het slaafse juk van President Jammeh. Ik hoop dat de Gambianen de moed zullen vinden om uit hun kettingen te breken.

Een oude  Franse handelsfactorij aan de oever van de Gambia-rivier

met de wind in de haren naar Fort James Island

Wat kunnen deze muren ons nog vertellen
over de slavernij?

al terug onderweg naar Dakar: zeven oncomfortabele uren in een taxi brousse

Bekijk hier nog enkele foto's.

L’auberge Sénégalais

In de diavoorstelling van 'A Day in a Life' (vorig berichtje) kon je al een blik opvangen van m’n kamer. Dit is niet de woon- en slaapkamer die ik in den beginne had bij Mame en Njaye, m’n oorspronkelijk gastgezin. In januari veranderde ik van onderkomen omdat Mame me nogal onder druk zette om meer huur te betalen. De reden hiervoor: ik gebruikte één enkele keer haar gasvuur en bewaarde wel eens eten in haar koelkast. Ik zag er niets in om nog zes maanden bij een gezin te verblijven waar ik niet meer zozeer welkom ben omdat ik, volgens de gastvrouw, te weinig huur betaal. Tot zover de Senegalese teranga of gastvrijheid... Toen ik hoorde dat er elders een kamer beschikbaar was, bevestigde ik meteen dat ik daar m’n intrek zou nemen.
Nu huur ik een kamer in een appartementje van een andere familie. Zij verhuren slaapkamers aan zowel eigen familieleden als gewone huurders zoals ik. Zo wonen er nog een visser, een Nigeriaanse kok en een brandweerman. 's Avonds of overdag zitten we soms met z'n allen op het dak van het appartement en luister ik naar hun boeiende verhalen en discussies over voetbal en politiek. 

Ik heb het wel naar m'n zin in m'n nieuwe stek. 'A l'aise' dus.

Die 'Leffes' hoeven gelukkig niet in de koelkast te staan... 

A Day in a Life

Ik maakte een fotoalbum van een doordeweekse dag van mijn leventje hier in Yoff. Natuurlijk is geen enkele dag hetzelfde. We kiezen zelf hoe we deze invullen en er komt wel wat improvisatie aan te pas, zelfs binnen het project waar we met een 'flexibele' weekplanning werken. Het komt erop neer een beetje creatief te zijn. 

Hoe m'n dag er gisteren uitzag kan je hier bekijken. 

één van de dagelijkse constanten is natuurlijk een portie muziek.

The Beatles mogen er nooit aan ontbreken 

Hommage à Bob Marley

Sinds kort staat het programma van 'Just 4 U', een muziekcafé in de studentenbuurt Point E, iedere woensdagavond in teken van reggae. Dit genre is razend populair bij Senegalezen. Vele van hen volgen de rastafari-levenswijze en dragen de bijhorende dreadlocks.

Wie reggae zegt, zegt natuurlijk ook Bob Marley. We waren blij verrast toen we op 6 februari in 'Just 4 U' Marley's verjaardag toevallig konden meevieren met live muziek van een coverband. Zij brachten een hulde aan hun idool door zijn minder bekende nummers wat extra aandacht te geven. De enkele hits die ze speelden, werden luidkeels meegezongen.

One love, one heart, let's get together and feel alright!

de tribute band Timshel Dkr, de Senegalese Wailers

'One love', bis nummer en meezinger van de avond

Straffe toogverhalen

Omdat ik een weddenschap met Dominique verloren had, was ik hem, zoals afgesproken, een pintje verschuldigd. In een nabijgelegen bar bestelden we elk een Flag en praatten we wat bij. Aangezien Dominique afkomstig is van Youtou, Casamance, vroeg ik hem hoe hij in de hoofdstad terechtgekomen was.

Hij vertelde me dat de burgeroorlog in de jaren ’90 hen geen andere keus liet dan te vluchten. Vooral in de dorpjes aan de grens met Guinea-Bissau, waaronder Youtou, was het bijzonder gevaarlijk. De rebellen zijn er nooit in geslaagd de ‘hearts and minds’ van de bevolking in de Casamance voor zich te winnen, zelfs niet die van hun eigen Diola-volk. Met het plunderen van verlaten dorpjes maak je je inderdaad niet erg populair.
Ook Dominique, zelf een Diola, moet noch van hen noch van hun overtuigingen hebben. Hijzelf verloor twee familieleden tijdens het conflict door landmijnen.

Samen met zijn oudere zus, vluchtte hij naar Gambia, waar hij de schrijnwerkersstiel aanleerde en het Wolof onder de knie kreeg. Acht jaar later bracht hij een bezoek aan zijn andere zus Clemence, de projectkokkin, in Dakar. Hij kreeg er een job aangeboden in het reiscafé Via Via. Tenslotte ging hij aan de slag in TSX.

Of Dominique ook zonder toedoen van de burgeroorlog in Dakar zou zijn beland, weet ik niet. Maar het conflict heeft hoe dan ook het leven van velen drastisch veranderd. En het is nog niet voorbij...

Je let in het grensgebied met Guinea-Bissau
beter op waar je loopt...

de vlag van le Mouvement des Forces Démocratiques de Casamance, de rebellen dus

De laatste nieuwtjes over het Casamance-conflict vind je hier en hier. 

Saint-Louis in vogelvlucht

‘s Weekends proberen we niet stil te blijven zitten en gaan we onder de vrijwilligers zwemmen, sporten, picknicken, shoppen op de markt, uit eten, feesten, chillen, wandelen, cultuur opsnuiven enz.
Zo gingen we bijvoorbeeld baden in Lac Rose en namen we enkele weken geleden de taxi brousse naar Saint-Louis. Op zo’n twee dagen kan je toch al heel wat doen. In St. Louis spotten we de vogels in ‘Le Parc National de la Langue de Barbarie’, maakten we zandkastelen met de jeugd op het strand van ‘quartier des pêcheurs’ en prikkelden we onze smaakpapillen met een goed dinertje in ‘Le Kora’.

Foto’s van Lac Rose kan je hier bekijken, het album van Saint-Louis via deze link.

voor de deur van de jeugdherberg 'l'Atlantide'

Au clair de la lune 

Sinds een paar maanden nemen enkele vrijwilligers elke woensdagnamiddag danslessen bij Abdoulaye in het socio-cultureel centrum van Yoff. Ze krijgen er traditionele dansen aangeleerd zoals de Yankadi. Deze dans wordt opgevoerd bij volle maan, die in Guinea, waar Abdoulaye's roots liggen, symbool staat voor zuiverheid. In het licht van de zuivere volle maan, leggen mannen en vrouwen hun ruzies bij. Ze verleiden elkaar opnieuw al dansend en beginnen zo weer vanaf nul met een schone lei. 
Dus, als je huwelijk dreigt op de klippen te lopen, maak dan geen afspraak met een relatietherapeut of een advocaat, maar neem gewoon Afrikaanse danslessen.

Abdoulaye stelde ons voor om met de projectkinderen eens mee te nemen naar het socio-cultureel centrum. Helemaal geen slecht idee, dansen lijkt me hier de perfecte manier om als kind je overtollige energie kwijt te kunnen.

Anne, Lucile en Tilke hebben de Afrikaanse
danskunst ondertussen al onder de knie.

                               

                    

                           natuurlijk wordt de dans begeleid door
                        een djembé                                              

                                                                                         

Abdoullaye leert stap voor stap nieuwe bewegingen aan

Jazz in TSX

In het project komen mensen uit alle windrichtingen over de vloer. Niet enkel vrijwilligers van TSX maar ook artsen in opleiding, jokergroepen, geïnteresseerde toeristen en vrijwilligers die elders in de buurt hun handen uit de mouwen steken. Vandaag kregen we bezoek van een groep Amerikaanse studenten die een sabbatjaar namen om zich in Senegal vrijwillig te engageren. Ze wonen allemaal in Yoff, blijven hier zo’n negen maanden en werken elk in een aparte instantie zoals bv. een radiostation. Hun interesse in de situatie van de talibé’s bracht hen naar ons project. Ze waren onder de indruk van wat we te vertellen hadden. 
Omdat het dinsdag was, de dag waarop we als activiteit zingen en dansen, hadden enkelen hun instrument meegebracht. Een saxofoon en ukelele zorgde voor wat jazz en enkele meisjes leerden een dansje aan. De kinderen hadden het duidelijk naar hun zin. Onze collega-vrijwilligers zijn een volgende keer zeker welkom.

       

                                                                 

       

The Casamance experience

Tijdens een vorige reis op twee wielen naar het zuiden van Senegal, kregen we al een mooie eerste indruk van de Casamance-regio. Ik denk dat ik de streek terecht 'le jardin du Sénégal' mag noemen omdat zelfs in de steden de natuur er domineert. 

Als de burgeroorlog niet zoveel schade had aangericht, dan was dit zonder twijfel één van de meest bezochte regio's in het land. Nu is het er kalm en vredig vertoeven tussen de pal- en mangobomen met bijzonder vriendelijke, gastvrije mensen om een praatje mee te slaan. Het feit dat het seizoen van de befaamde palmwijn aangebroken was, was een reden te meer om in januari terug te keren.

de Basse Casamance, het deel van de regio waar we zouden rondtrekken

Gewapend met rugzak en tent namen we de boot naar Ziguinchor. We verbleven bij mensen die we tijdens onze vorige reis tegenkwamen en familie van enkele TSX-medewerkers. Zeer 'low budget' dus.

Samba's familie ontving ons in Ziguinchor zelf. Nadien bleven we drie onvergetelijke dagen in het afgelegen Youtou, waar een vriend van Dominique ons opwachtte. 

Dit was ongetwijfeld één van de highlights van onze trip. Het traditionele animistsich-katholiek dorpje midden in de brousse was letterlijk afgesloten van de buitenwereld. Militairen blokkeren nog steeds de enige toegangsweg om de rebellen buiten te houden. Twee pirogue's varen over en weer om de inwoners van en naar Youtou te vervoeren. Er is geen sprake van elektriciteit of stromend water en iedereen zorgt er voor zijn eigen eten. De varkentjes die er rondlopen zouden wel eens je avondmaaltijd kunnen zijn. 

We liftten verder naar Cap Skirring waar de mooie stranden ons uitnodigden om eens lekker te relaxen en namen achteraf de bushtaxi tot in Bignona. Daar bood Richard, een gepensioneerde Brusselaar, ons aan in één van zijn leegstaande kamers te slapen.

Tenslotte lieten we ons op de laatste dag rondleiden in Ziguinchor door een ervaren gids alvorens in de bushtaxi springen om aan de 10 uur durende terugrit te beginnen. 

Het fotoalbum van de reis kun je hier bekijken ;)

de kinderen van Aladji, Dominique's vriend,
in Youtou

Als Indiana Jones tussen de mangroves
in Oussouye

Bye Bye Youtou!